Friday, 29 March 2013

गाम्काले सरकारलाई नै किनेको छ ।

प्रविन तिवारी, अध्यक्ष, नेपाल स्वास्थ्य व्यवसायी महासंघ
गोरखाको नारेश्वरमा पिता होमनाथ र माता पम्फा तिवारीका जेठा छोरा  प्रविन तिवारी हाल नेपाल स्वास्थ्य व्यवसायी महासंघको अध्यक्ष हुनुहुन्छ । मध्यम वर्गीय परिवारमा जन्मेका तिवारीले २०५८ सालमा कोल्ड स्टोरबाट व्यवसाय सुरु गर्नु भएको हो । २०६२ सालमा सनसाइन मेडिकल एण्ड रिसर्च सेन्टर स्थापना गरेर स्वास्थ्य क्षेत्रतmर्पm मोडिनु भएका तिवारीसँग स्वास्थ्य व्यवसायको क्षेत्रमा भएको पछिल्लो अवस्थाका विषयमा नेपालडोर डट कमले गरेको कुराकानी ।

स्वास्थ्य व्यवसायी महासंघ किन स्थापना गर्नु भयो ? 
    देशमा छरिएर रहेका स्वास्थ्य ब्यवसायीलाई गोलबद्ध गराउँदै राज्य)द्वारा बन्ने नीति निर्माणमा समेत प्रतिनिधित्व गरि ब्यवसायी र सरकारबीच पुलको रुपमा रहेर कार्य सम्पन्न गर्ने सोचका साथ यसको स्थापना गरिएको हो । अहिले मेरो नेतृत्वमा बनेको कार्यसमितिले सोहीअनुसार कार्य सम्पन्न गर्दै आएको छ । यसलाई सम्पूर्ण स्वास्थ संस्थाको छाता संगठनका रुपमा संचालन गराउन स्वास्थ्य सम्वन्धी आफनो ब्यवसाय संचालन गरेका ब्यवसायीको उपस्थिती गराउने सोच  छ । हामीले ५ विकास क्षेत्रअन्र्तगत रहेर १५ जिल्लाका ब्यवसायीको प्रतिनिधित्व गराएका छौं । महासंघलाई ७५ वटै जिल्लामा पु¥याउने लक्ष्यका साथ अगाडि बढिरहेका छौ ।

महासंघले के के काम गर्छ ?
अहिले हामीले ब्यावसायीहरुलाई एकत्रित पार्दै अगाडि बढिरहेका छौं भने आफैले बैदेशिक रोजगार ऐन २०६४ ले ब्यवस्था गरे अनुसार क्षेर्तिपूूर्ति कोष तयार पारेर संचालनमा ल्याएका छौं । आजसम्म करिव १४ करोड रुपैयाँ नेपाली समाजमा वितरण भइसकेको छ । यस्तै ब्यवसायीको स्तर बढाउन विभिन्न खालका योजना पनि ल्याएका छौं । स्वास्थ्य क्षेत्रका समस्या समाधान गर्न सरकारसँग छलफल गर्दै आएका छौं ।

देशमा स्वास्थ्य व्यवसायी कति छन् र तिनीहरुका समस्या के के हुन् ?
देशमा करिव १ हजार ५ सयको हाराहारीमा स्वास्थ्य ब्यवसायी छन् । तीमध्ये हामीसँग ३ सय आवद्ध छन् । अरुलाई पनि आवद्ध बनाउँदै अगाडि बढ्ने सोचमा छौं । अहिले अस्पतालहरुले सदस्यता लिनेक्रम बढेको छ । मेरो कार्यकालमा सदस्यताको सख्या १ हजार पु¥याउने लक्ष्य लिएको छु । स्वास्थ्य ब्यावसायीका समस्या धेरै छन् । तपाइँले बैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारहरुको स्वास्थ परीक्षण गराउँने स्वास्थ्य संस्थाको समस्याका विषयमा जिज्ञासा राखेको जस्तो लागेको छ । सिकिस्त विरामी अस्पताल गएर भर्ना हुने अनि त्यहाँ मृत्यु भयो भने क्षेतिपूर्ति माग गर्ने र अस्पताल तोडफोड गर्ने अवस्था छ । यसलाई तत्काल नै अन्त्य गराउनु पर्छ । नेपालका अस्पतालले आफुखुसी मूल्य निर्धारण गर्ने गरेका छन् । अस्पतालको वर्गीकरण गरेर स्वास्थ्य परीक्षण शुल्कमा एकरुपता ल्याउनु पर्ने देखिन्छ । देशमा जथाभावी अस्पताल खुलेका छन् । ती अस्पतालको मापदण्ड बनार जनसंख्या र क्षेत्रका आधारमा अस्पताल खोल्न दिनुपर्छ । यी र यस्ता अधिक समस्या छन् स्वास्थ्य क्षेत्रमा ।
    बैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारको स्वास्थ्य परीक्षण गर्ने स्वास्थ्य संस्थाहरुका पनि अलग समस्या छन् ।  निम्नानुसारको समस्या रहेका छन् ।
–साउदीअरव, ओमन र बहरायन मुलुक जाने नेपाली कामदारको स्वास्थ्य परीक्षणमा सेण्डिकेट प्रथा हावी छ । सरकारले सुचिकरण गरेका स्वास्थ्य संस्थाको अनुगमन तथा नियन्त्रण गर्न सरकार उदासिन रहेको छ । गैरकानुनी तवरवाट बैदेशिक रोजगारीका लागि स्वास्थ्य परीक्षण गर्न मान्यता प्राप्त नगरेका स्वास्थ्य संस्थाले खुलेआम स्वास्थ्य परीक्षण गरेका छन् । यसलाई रोक्न कुनै पहल राज्यको तर्फबाट नहुनुले उपभोक्ता ढगिएका छन् । कतिपय मेनपावरमा मेडिकलका छापहरु राखेर आँफै मेडिकल नगराई रिपोर्ट वनाएर बैदेशिक रोजगार विभागमा पेश गर्नेजस्ता गैरकानुनी काम वढेको छ । यसलाई रोक्न बैदैशिक रोजगार विभागमा ‘नक्कली रिपोटका आधारमा अन्तिम स्वीकृति नदिइयोस’ भनी अनुरोध गर्दासमेत उक्त काम रोकिएको छैन । मलेसीयाबाट मेडिकल अनफिटको नाममा कामदारहरु फर्काउने गरेको छ । ती कामदारलाई कुनै समस्या देखिँदैन तर पनि यस्ता समस्या समाधान गराउन सरकार उदासिन देखिएको छ । मेडिकल अनफिटको नामवाट स्वदेश फर्किएका कामदारको पुन स्वदेशमा स्वास्थ्य परीक्षण गर्दा कुनै समस्या नहुँदासमेत स्वास्थ्य ब्यवसायीले क्षेतिपूर्ति तिर्नु पर्ने वाध्यात्मक अवस्था बनेको छ । यसलाई समेत अन्त्य गराउनु पर्ने अवस्था देखिएको छ । बजारको अवस्था अध्ययन नगरी सरकारले सुचिकरण गर्ने काम निरन्तर गरिनु पनि समस्याको रुपमा देखिन्छ । सेण्डिकेटलाई प्रसय दिने अर्कोतिर सुचिकरण गर्नेजस्ता सरकारको द्वैध चरित्र पनि समस्याको रुपमा आएको छ ।

समस्या समाधानका लागि के के प्रयास भएका छन् ?
महासंघले सेण्डिकेट प्रथाको अन्त्यका लागि सरकारका सामु डेलिगेशन, ज्ञापन पत्र बुझाउने र आन्दोलन गर्ने तथा सरकारसँग संझौता गरेर अगाडि बढनेजस्ता थुप्रै काम गरिएको छ । तर यस काममा सरकारले छारो हालेजस्तो मात्रै गरेको छ । स्वास्थ्य संस्थाको अनुगमन निरीक्षण गर्दै गुणस्तर नियन्त्रणका लागि श्रम तथा रोजगार मन्त्रालयअन्र्तगतको विशेषज्ञ समितिसँग छलफल गरिएको छ । अनावस्यक रुपमा मलेसियाबाट नेपाली कामदारहरु मेडिकलको नामबाट फर्काइएकोमा त्यसको रोकथामका लागि मलेसियन दुतावाससँग र नेपाल सरकारसँग आवाश्यकताअनुसार छलफल गरिएको छ । नक्कली मेडिकल रिपोर्टको आधारमा अन्तिम श्रम स्वीकृति नदिइयोस् भनि बैदेशिक रोजगार विभागमा सक्कली मेडिकल रिपोर्ट चिन्ने आधार सहित प्रस्तुत हुँदासकेत विभागले ती काम गरेको छैन । गुणस्तर नियन्त्रणका लिागि महासंघ आफैले प्राविधिकहरु स्वास्थ्य संस्थामा पढाएर गुणस्तर बृद्धि गर्दै आएको छ ।
गाम्काले तीन देशमा एकलौटी गर्दै आएको छ, यसलाई रोक्न सरकारले के गरिरहेको छ र महासंघले के के ग¥यो ?
नेपाली रुपैयाँ विदेशी दलालको हातमा हाल्ने गरी नेपालका केही ब्यावसायीले गैरकानुनी काम गरेका छन् । यो नेपालको कानुनको प्रतिकूल छ । कानुनको प्रतिकुल हँदासमेत सरकारले किन यस्तो कामकार्यवाहीलाई रोक्दैन भन्ने प्रश्नको उत्तर तपार्इँ हामी सबैसँग छ । यति हो कि कहाँ, कति साँचो लगाउने गरेका छन् त्योमात्र बाहिर आउन बाँकी छ । म तपाईँलागाएत सबै संचारकर्मी मित्रलाई कुन स्थानमा साँचो लाग्ने गरको हो पत्ता लगाउन अनुरोध गर्दछु । यस्तो क्रियाकलाप रोक्न महासंघले थुप्रै पहल गरी सकेको छ । तर सरकारलाई बाटो देखाएजस्तो मात्र भएको छ ।
सरकारी शुल्कभन्दा बढी लिएर र सीमित व्यक्तिलाई स्वास्थ्य परीक्षण गराउँदा के के समस्या भइरहेका छन् ?
नेपालमा ब्यावसाय सञ्चालन गर्ने अनि सरकारको कानुन नमान्ने र सरकारको सामु उभिएर हामी बिदेशीबाट परिचालित, भन्ने यस्तो सरकारको कानमा पर्दासमेत कारवाही नर्गर्ने यो अत्यन्त अनौठो विषय हो । हामीले सरकारले तोकेको दर रेट भन्दा कम शुल्क लिँदासमेत हामीलाई दवाव दिने सरकारी संयन्त्र आज गाम्काको ताल्चा साँचोको भरमा मानेर बसेको छ । त्यस ठाँउमा हामी भएको भए सरकारले कारबाही गरी सक्ने थियो । यसरी सरकारले तोकेको मूल्य भन्दा बढी रकम लिएर नेपाली दाजुभाइ दिदीबहिनीलाई ठग्नु अत्यन्तै अनौठो हो । खाडीका देशमा गएर १० हजार रुपैयाँ कमाउने गरिव नेपालीको स्वास्थ्य परीक्षणमा नै सरकारले तोकेको भन्दा बढी रकम असुल्नु निन्दनीय कार्य हो । रोजगारीका लागि बिदेश जाने नेपाली कामदारले देशका विभिन्न स्थानमा नै स्वास्थ्य परीक्षण गर्न पाउँछन् भने साउदी अरव, ओमन र बहरायन जाने नेपाली कामदार स्वास्थ्य परीक्षण गर्न काठमाडौं नै आउनु परिरहेको छ । यसले हामीलाई भन्दा उपभोक्तालाई समस्या परेको छ । नेपालका उपभोक्तावादी संस्थाहरु कता गए ? थाहा पाउन सकेको छैन । म नेपालडोर अनलाइन समाचारबाट उनीहरुको ध्यानाकर्षण गर्न चाहन्छु । यस्तो अवैधानिक कृयाकलाप रोक्न हामी आन्दोलनका कार्यक्रम लिएर सडकमा जाने तयारीमा छौं ।
गाम्काले राजश्व पनि तिरेको छैन, सरकारले उसलाई कारवाही नगर्नुको कारण के हो ?
राजश्व कति तिरेको छ भन्ने सवालमा मलाई जानकारी छैन । यसको सत्यता खोजेर सरकार सामु ल्याउन सहयोग गर्न अनुरोध गर्दछु । सरकारले गैरकानुनी रुपमा नेपाली जनतालाई ठग्दासमेत कारबाही नर्गनुको कारण भनेको ताल्चा साँचोले काम गरेको हो । जुन दिन सरकारी प्रतिनिधिलाई गाम्काले चाबी लगाउन सक्दैन । त्यो दिन गाम्का नेपालको अन्य हुन्छ । अझै पनि यसरी नै सरकार चल्न लागेमा महासंघले संघर्षका कडा कार्यक्रम ल्याउने छ । 

प्रतिक्रिया, टिप्पणि वा सुझाबका लागि इमेल गर्नुस्-  npdoor@gmail.com 

No comments:

Post a Comment

Global Mountain Biodiversity Assessment establishes first Asia hub in Kathmandu

  ICIMOD to host regional hub of prestigious global network in bid to increase scientific knowledge and policy responses to at-risk mounta...