कोरीयाली प्रायद्धिपको लडाई र राष्ट्रियता

–रोशन खड्का-
‘हामीले वाच्ने तरिका सिकिसकेका छाँै, पश्चिमा शत्रु र अमेरीकी साम्राज्यवादसंग हामी कहिले झुक्ने छैनौै,हामी फेरी पनि लडाई लड्न तयार छौ’ यो हालसालै यो पक्तिकारसंगको भेटमा उत्तरकोरीयाका एक कुटनितिज्ञले व्यक्त गरेको भनाई हो । यही भनाईले पनि पुष्टि गर्छ कोरीयालीहरु आफ्नो शक्तिमा विश्वास गर्छन्,जस्तोसुकै परिस्थितीको पनि सामना गर्न सिकेका छन्,तर उनिहरुलाई कसैको हस्तक्षेप स्विकार्य छैन् ।
 हुनतः कोरीयालीहरुले मान्ने आफ्ना महान् नेता किम इल सुङले प्रतिवादन गरेको जुच्छे विचारधाराले पनि त्यही भन्छ –‘क्रान्ति तथा निर्माणका मालिकहरु जनता हुन् र जनता,क्रान्ति र निर्माणका प्रेरक शक्ति हुन् अर्थात आफ्नो भाग्यको मालिक आफै हो र भाग्य आफैले बनाउने शक्ति पनि आफैमा हुन्छ ।’
उत्तरलाई बरु अन्र्तराष्ट्रिय समुदायको चर्को नाकावन्दी सैह्य भयो,तर उसले कहिले पनि आफ्नो देशको सार्वभौमिकता र अखण्डतामाथी भने सम्झौता गरेन । साच्चै भन्ने हो भने उत्तर कोरीयालीहरु असाध्यै राष्ट्रवादीहरु छन् ।
आफ्ना नेताहरुलाई महान् मान्ने र विरोधीलाई अमेरीकी र पश्चिमा शत्रुको रुपमा चित्रित गर्ने उनिहरुको पहिचान नै बनिसकेको छ । यो सानो कोरीयाली मुलुकको राष्ट्रियतालाई वुझ्न र ग्रहण गर्न सक्ने हो भने साच्चिकै हामीमा पनि राष्ट्रियताको अर्थ वोध हुन्थ्यो कि ?
यद्यपी,कोरीयाका बारेमा वाह्य संसारमा यति धेरै अफवाह फैलाइएका छन् कि त्यसको कुनै सिमा छैन् तर पनि कोरीयाली वास्तविकता फरक छ । भोकमरीको देश,अभावको देश भनेर विश्वमंचमा चिनाउने पश्चिमा मिडियाले कोरीयाको विकास,सैन्य क्षमता र राष्ट्रिताको प्रश्न भने कहिले पनि उठाएनन् । हुनतः आफ्नो वर्गको पक्षपोषण गर्न खडा गरिएका मिडियाले वास्तविकतालाई उजागर गर्नुपथ्र्यो भन्ने अपेक्षा राख्नु नै गलत हो ।
१८ वर्षभन्दा बढी समय अन्र्तराष्ट्रिय समुदायको नाकावन्दी भोगेको उत्तर कोरीया थप बढी त्यतिवेला आक्रोसित भयो,जव संयुक्त राष्टसंघको सुरक्षा परिषदले अन्र्तराष्ट्रीय समुदायको आग्रहलाई बेवास्ता गर्दै परमाणु परिक्षण गरेको आरोपमा उत्तरमाथी गत फेव्रुअरीमा थप नाकावन्दी लगाउने निर्णय गर्यो । उत्तर कोरीयाले आफ्नो देशलाई आणविक सम्पन्न मुलुक स्विकार गर्न र आफुमाथी लगाईदै आएको नाकाबन्दी खुला गर्नुपर्ने अडानमा रहदै आएपनि अमेरीकालगायत पश्चिमा मुलुकहरुले त्यसलाई अस्विकार गर्दै आएका छन् । साथै उनिहरुले उत्तरविरुद्ध चौतर्फि घेराबन्दी समेत गरेका छन् । यसको उदाहरणको रुपमा विहिवारबाट सुरु भएको जि–८ को बैठकमा उत्तर कोरीयाको मुद्दालाई पहिलो प्राथमिकता राख्नुले पनि स्वतः पुष्टि हुन्छ ।
उत्तरले पहिलो पटक चिनको मध्यस्थतामा २००३ मा भएको पहिलो वार्तामा आफुसंग आणविक हतियार भएको खुलासा गरेको थियो । त्यसपछि उत्तरले लगातार २००६, ९ र १२ आणविक प्रक्षेपण गरेको थियो भने उत्तर चौथो आणविक प्रक्षेपणको तयारीमा रहेको आरोप सोमबार दक्षिण कोरीयाका विदेशमन्त्रीले लगाएका छन् । यसवारे उत्तरको आधिकारीक धारणा नआएपनि यसमा केही सत्यता भने पक्कै छ । किनभने,उत्तरले आफ्नो आणविक कार्यक्रमलाई नरोक्ने यसअघि नै महाशक्ति राष्ट्रहरुलाई प्रष्टै भनिसकेको छ र उसले छोटा तथा लामो दुरीका मार हान्ने हतियार बनाउने क्रम पनि रोकेको  छैन् ।
 यसरी उत्तरले एकपछि अर्को गरी आफुलाई परमाणु हतियारले सम्पन्न राष्ट्रका रुपमा विकसित गर्दै लगिरहेको छ । पेण्टागनले यसअघि विभिन्न समयमा प्याङयोङमाथी हमलाको योजना बनाउदै आएको भएपनि उत्तरको परमाणु र सैन्य क्षमताबाट त्रसित भएर अमेरीका पछि हटेको थियो भने उत्तरले पनि अमेरीकाले त्यसो गरे त्यसको कडा प्रतिकार गर्ने चेतावनी दिएपछि अमेरीकालगायतका मुलुकले आफ्नो निति परिवर्तन गर्दै आक्रमणको साटो आर्थिक नाकावन्दीलाई बढावा दिदै लगेर उत्तरलाई कमजोर पार्ने रणनितिमा लागेका थिए ।
पेण्टागनको आक्रमण योजनाको विरोधमा नै अमेरीकी सेनाका जर्नेल देखिएपछि त्यतिवेला अमेरीकाले आफ्नो योजना स्थगन गरेको  थियो । जर्नेलहरुले उत्तर कोरीयामाथी आक्रमण गरे दक्षिण कोरीया तहस–नहस हुने र त्यसको ठुलो नोक्सानी अमेरीकाले पनि व्यहोर्नुपर्ने तर्क गरेका थिए ।
हुनतः विश्वको महाशक्ति अमेरीकालगायतका अन्य शक्तिशाली मुलुकहरुको आणविक कार्यक्रममाथी चिन्ता नगर्ने तर साना र कमजोर मुलुकले त्यही कार्यक्रम सुरु गर्ने वित्तिकै चिन्ता व्यक्त गर्ने र हस्तक्षेपको तहसम्मै पुग्ने राष्ट्रसंघको भुमिकाप्रती त्यती सन्तोष मान्ने ठाउ त छैन,तर यसपटक अचम्म त के भयो भने उत्तरले चिनलाई समेत वेवास्ता गर्दै आणविक प्रक्षेपण जारी राख्ने निर्णय गर्यो र उसले सुरक्षा परिषदको निर्णयलाई धोती लगाउदै आफ्नो मिसनलाई जारी नै राखेको छ ।
उत्तरकोरीयालाई नाकाबन्दी गर्ने सुरक्षा परिषदको निर्णयमा यसपटक उसका नजिकका मुलुक चिन र रुसले समेत मतदान गरेका थिए ।
यतिवेला कोरीयाली प्रायद्धिपमा तनाव बढेको मात्र छैन् उत्तर कोरीया र दक्षिण कोरीयाले एकअर्काको विरुद्ध युद्धको घोषणा समेत गरेका छन् । उत्तरले त दक्षिण कोरीया र अमेरीकाको संयुक्त सैन्य अभ्यासलाई मध्यनजर गर्दै आफ्नो १२ लाख ५० हजार सेनालाई सिमानामा तैनाथ गर्नुको साथै सेनालाई दक्षिण कोरीया र अमेरीकामाथी हमला गर्ने अधिकार समेत प्रदान गरिसकेको छ । मर्निङ स्टार किङ उपनामले परिचित उत्तर कोरीयाका कान्छा राष्ट्रप्रमुख किम जोङ उनले सैनिकतन्त्र हावी रहेको देशको सेनालाई आक्रमणको आदेश दिएर लडाई नरोकिने संकेत गरिसकेका छन् । कतिपयले उनलाई अनुभवविहिन नेतृत्व भनेर कुप्रचार गरेपनि उनले पछिल्लो समय देखाएको नेतृत्वको कार्यकुशलताका साथै राष्ट्रवादी छविले पश्चिमाहरुलाई झस्काएको छ ।
उत्तरले मध्य र छोटो दुरीका मिसाइललाई समेत तटिय क्षेत्रमा तैनाथ गरिसकेको रिपोर्ट अन्र्तराष्ट्रिय संचारमाध्यमले दिइरहेका छन् । भने,यता दक्षिण कोरीया र उसको प्रमुख सहयोगी मुलुक अमेरीकाले पनि करिव ७ लाख भन्दा बढी सेना आफ्नो सिमानमा तैनाथ गरेको छ । उत्तर कोरीयाले यसअघि पनि दक्षिण कोरीया,जापान र अमेरीकासंग लडाई लडिसकेको छ भने विगतका केही वर्षदेखी कोरीयाली प्रायद्धिपमा दुई कोरीयाविचको तनाव पनि जारी छ ।
विभिन्न समयमा द्धिपक्षीय र बहुपक्षिय वार्ताहरु जारी रहेपनि दुई कोरीयाली मुलुक प्राविधिक रुपमा युद्धमा नै थिए । हालसालै २००८ मा चिनको मध्यस्थतामा,अमेरीका,रुस र जापानसहित ६ देश सम्मेलित वार्ता पनि निष्कर्शमा पुग्न नसकेपछि त्यसयता कुनै पनि वार्ता हुन सकेको छैन् ।
यसअघि पनि युद्धको घोषणा हुने गरेपनि उत्तरले वार्ताको ढोकालाई भने खुला राख्दै आएको थियो तर,यसपटक अनौठो त के भयो भने उत्तर कोरीयाले पहिलेजस्तो यसपटक वार्ता प्रक्रियाप्रति चासो दिएको पनि छैन् र वार्ताको ढोका पनि हालसम्म खोलेको छैन् ।
यद्यपी चिन र स्विजरल्याण्डले आन्तरीक रुपमा वार्ताकोे पहल भने गरिरहेका छन् । अमेरीका र दक्षिण कोरीयामाथी उत्तरको सार्वभौमिकतालाई चुनौती दिन खोजेको आरोप प्याङयोङले लगाउदै आएको छ भने राष्ट्रसंघले आफ्नो मुलुकमाथी लगाएको नाकावन्दीका साथै आणविक शक्ति राष्ट्रका रुपमा पनि मान्यता प्रदान गर्नुपर्ने बताउदै आएको छ ।
सारा संसारले कोरीयाली प्रायद्धिपमा बढेको तनावप्रती चिन्ता जनाएपनि यसको समाधानको विकल्प भने अहिलेसम्म पनि खोजिएको छैन् र यसले विश्व समुदायमा थप चिन्ता बढाएको छ । कोरीयाली प्रायद्धिपमा बढेको तनावलाई कम गर्न चिनले मात्र सक्छ भन्ने भनाई आइरहदा भर्खरै कार्यभार सम्हालेका चिनिया राष्ट्रपति सि.जिन्पिङले चिनको हाइनानमा एक अन्तराष्ट्रिय आर्थिक सम्मेलनमा सम्बोधन गर्दै क्षेत्रिय तनाव कम गर्न चिनले भुमिका खेल्ने भन्दै व्यक्तिगत महत्वकाक्षाका लागी क्षेत्रीय तथा विश्वव्यापी रुपमा अशान्ती मच्चाउने छुट कुनै पनि राष्ट्रलाई नभएको भन्दै पहिलो पटक कोरीयाली प्रायद्धिपबारे आफ्नो धारणा सार्वजनिक गरेका छन् । यसले ढिलै भएपनि कोरीयाली प्रायद्धिपमा चिनिया सक्रियता बढ्ने आशा दिलाएको छ ।
उत्ता,कोरीयाको आणविक कार्यक्रमप्रती रुसले पनि चिन्ता जनाउदै वार्ताद्धारा समस्या समाधान गरिनुपर्ने आफ्नो पुरानै भनाईलाई अघि सारेको छ । यसरी कोरीयाली प्रायद्धिपमा युद्ध जारी रहेपनि वार्ताको प्रक्रिया अघि बढ्नुलाई सकरात्मक मान्नुपर्छ ।
चिनको सवैभन्दा नजिकको परम्परागत मित्र उत्तर कोरीयासंग गर्ने वार्ता कति सफल होला त्यो त यसै भन्न सकिन्न तर पनि चिन सम्मेलित वार्ताले कोरीयाली प्रायद्धिपमा बढेको तनाव कम हुन्छ भन्ने आशा चाही पक्कै गर्न सकिन्छ ।
अमेरीकालगायत पश्चिमा शक्तिहरुले उत्तर कोरीयाको धम्कीलाई सुरुमा सदावाहर भनेपनि उत्तरले सैन्य आक्रमणको चेतावनी दिएपछि यसपटक भने अमेरीकाको निन हराम भएको छ । उसले सुरुमा प्रशान्त सागर क्षेत्रमा मिसाइल रक्षा प्रणालीलाई पठाउने तयारी गरेपनि त्यसले झन् तनाव बढ्ने देखेपछि त्यसलाई तत्काललाई अमेरीकाले स्थगित गर्ने निर्णय गरेको छ ।
केही गरी उत्तर दक्षिण विच लडाई भयो भने त्यसले संसारलाई नै असर पार्नेतिर पनि बहस विश्वभर सुरु भइसकेको छ । दक्षिण कोरीया र अमेरीकाले पछिल्लो समयमा सुरु गरेको संयुक्त सैन्य अभ्यासप्रती चर्को असन्तुष्टि जनाउदै दक्षिण कोरीयाको सोल,जापानको ओकनावा र अमेरीकाको हवाईमाथी सैन्य आक्रमणको धम्की उत्तरले दिएपछि यतिवेला सारा संसारको निन्द्रा हराम भएको छ । परमाणु हतियारले सु–सम्पन्न यो एसियाली मुलुक विश्वमंचबाट एक्लदै गएपनि उसले स्वतन्त्रता र सार्वभौकीताको लडाईलाई भने जारी राखेको छ । 
लेखकःक्रान्तिकारी पत्रकार संघ नेपालका केन्द्रिय सदस्य हुन् ।