नेपालमा १३ हजार ६८५ तिब्बती शरणार्थी

सुरेन्द्र सुवेदी
काठमाडौ (नेपालडोर) । भारत निर्वासित तिब्बती धर्मगुरु दलाई लामाको ७८औं जन्मोत्सवको अवसर पारेर नेपालमा सुरक्षा व्यवस्था कडा बनाइएको छ । स्वतन्त्र तिब्बतको माग गर्दै आएका दलाई लामा पक्षधरले गर्न सक्ने प्रदर्शन र आत्मदाहलाई ध्यान दिँदै सुरक्षा व्यवस्था कडा बनाएको प्रहरीले जनाएको छ ।
नेपालमा १८ वटा शरणार्थी शिविरमा १३ हजार ६ सय ८५ जना तिब्बती शरणार्थी बसिरहेका छन् । काठमाडौं जोरपाटी क्याम्पमा १ सय ६२, जोरपाटी गुम्बामा ६ सय ५, बौद्धमा ४ हजार ८ सय ४६, स्वयम्भूमा १ हजार ८ सय ७६, फर्पिङमा ७ सय ९९, ललितपुर जावलाखेलमा ९ सय ८४, सोलुखम्बुमा ७ सय २८, पोखराका चार गुम्बामा १ हजार ८ सय ४९, तनहुँ दुलेगौडा ५ सय ८८, रसुवामा २ सय १, स्याङजा १ सय ८३, मनाङका दुई शिविरमा ३ सय २८, मुस्ताङमा २ सय ५० जना शरणार्थीहरूको बसोबास रहेको प्रहरीको तथ्यांक छ । सरकारी तथ्यांकमा उक्त संख्या देखिए पनि लुकिछिपी बस्नेको संख्या अधिक रहेको बुझिएको छ । देशभर रहेका १ हजार ४ बौद्ध गुम्बामध्ये चीन र तिब्बत सीमा जोडिएका अधिकांश गुम्बामा लुकिछिपी बस्ने तिब्बतीको संख्या अधिक रहेको स्रोतहरूको भनाइ छ ।
शरणार्थी शिविर रहेका स्थानमा उनीहरूले फ्री तिब्बत अभियान चलाउन सक्ने भन्दै सुरक्षा व्यवस्था कडा बनाएको प्रहरीका प्रवक्ता प्रहरी नायव महानिरीक्षक (डिआइजी) नवराज सिलवालले बताए ।
प्रहरी प्रधान कार्यालयका अनुसार डोल्पामा १ सय ११, कपिलवस्तुमा ८७, रूपन्देही र काठमाडौंमा ७६÷७६, मुस्ताङमा ५४, सोलुखम्बुमा ३९, सिन्धुली र धादिङमा ३८÷३८ गुम्बा छन् । ५८ जिल्लामा गुम्बा रहेका छन् । ती गुम्बामा लुकेर बसेका तिब्बती शरणार्थीको संख्या अधिक रहे पनि स्वतन्त्र अध्ययन भएको छैन । 
प्रधान कार्यालयले शरणार्थी रहेका सबै जिल्लाका शिविर र गुम्बामा सुरक्षा निगरानी बढाउन मातहतमा निर्देशन दिएको छ । सरकारले लिएको ‘एक चीन नीति’ कै कारण चीनविरुद्ध हुने जस्तोसुकै गतिविधि रोक्न नेपाल प्रहरी सक्षम भएको प्रधान कार्यालयले जनाए पनि गत वर्ष फागुन २ गते काठमाडौं बौद्ध स्तुपा परिसरमा करिब २५–२६ वर्षका ड्यान्दुङ नामका युवाले स्वतन्त्र तिब्बतको माग गर्दै आत्मदाह गरेका थिए । यस्तै प्रयास हुन सक्ने भन्दै प्रहरीले सुरक्षा व्यवस्था कडा बनाएको दाबी गरेको छ ।
स्वतन्त्र तिब्बतको माग गर्दै सन् २००९ देखि तिब्बतीहरूले आत्मदाह अभियान चलाइरहेका छन् । हालसम्म ९९ जनाले आत्मदाह प्रयास गरेकामा ८३ जनाको मृत्यु भइसकेको छ ।