Monday, 25 April 2016

दीपकुमार उपाध्याय-अब नाकाबन्दीको सम्भावना छैन

-दीपकुमार उपाध्याय-
 भारतका लागि नेपाली राजदूत
============================
 दीपकुमार उपाध्याय नाकाबन्दीको पाँच महिना भारतका शीर्ष नेता, सांसददेखि नेपाल–भारत सम्बन्धका सरोकारवालासँग भेटेर नेपालका पक्षमा माहोल बनाउन निकै सक्रिय रहे । अहिले नाकाबन्दी हटेको छ, तर नेपालमा आपूर्ति व्यवस्था अझै पूर्ववत् सुचारु नभएकोमा उनी चिन्तित छन् । अर्कातिर प्रधानमन्त्री केपी ओलीको भारतको राजकीय भ्रमणपछि पनि भारत र इयूबीच नेपालकै विषयमा वक्तव्यबाजी हुनुलाई उनी ठूलो राजनीतिक असमझदारीपछिको सानोतिनो राजनीतिक पराकम्पन मान्छन् । नेपाल–भारत सम्बन्धको पछिल्लो अवस्था र नेपालमा अब सरकार परिवर्तनको सम्भावनासमेतका विषयमा नयाँ पत्रिकाका पर्शुराम काफ्लेले नयाँ दिल्लीमा उपाध्यायसँग गरेको कुराकानीको अंश :
 प्रधानमन्त्रीको भारत भ्रमणपछि नेपाल–भारत असमझदारी हट्यो भनियो । तर, त्यो सत्य होइन रहेछ भन्ने कुरा भारत र इयूको संयुक्त वक्तव्यबाट स्पष्ट भएको छ । तपाईं यसमा खास कारण के देख्नुहुन्छ ?

संविधान जारी भएपछि सम्बन्धमा असहज अवस्था आयो । ‘लुजर गेम’ महसुस गर्दैै ढिलै भए पनि भारतबाट ‘कोर्स करेक्सन’ भयो र हाम्रा प्रधानमन्त्रीको भारत भ्रमणसमेत सम्पन्न भएको हो । अहिले इयू र भारतको अर्को वक्तव्य आएको छ । मैले ठूलो भूकम्पपछि आएको पराकम्पनजस्तै यसलाई लिएको छु । ठूलो असमझदारी थियो, त्यसपछिको यो सानो राजनीतिक पराकम्पन हो । यसलाई अन्यथा नलिऔँ । भारतले नेपालबारे अर्को देशलाई गुहार्नुनपर्ने हो । भारत र नेपालको सम्बन्ध त्यस्तो हो र ? अनि हामीले त्यो संयुक्त वक्तव्यबारे दिएको प्रतिक्रिया पनि आवश्यक हो कि होइन ? यसलाई पराकम्पनका रूपमा लिइनुपर्छ र ‘इन्गेजमेन्ट’मा जानुपर्छ । यसको विकल्प छैन ।

अन्तर्राष्ट्रिय फोरमहरूमा आवाज उठ्नैपर्ने खालको समस्या हो नेपालको ?
इयू र भारतको वक्तव्यमा बाँकी चीजहरू समाधान गर्ने विषय उल्लेख छ । सरकारले नै पटक–पटक यसमा वचन दिँदै आएको छ । तर, हाम्रो देशभित्र पनि समस्या छ र त्यसको प्रतिविम्ब हामीले देखिरहेका छौँ । हामीले प्रतिबद्धता जनाएको हुनाले यसको कार्यान्वयन किन भएन भनेर अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले कार्यान्वयन होस् भनेर आवाज उठाउनुलाई पनि अन्यथा लिनु आवश्यक छैन । हाम्रो वचन नआईकन उनीहरूले टिप्पणी गरेका होइनन् । हामी आफ्नो काम आफैँ गरौँ । मधेस नेपालको अभिन्न अंग हो, त्यहाँको समस्या समाधान हामीले नै गर्ने हो । अनि, सम्बन्ध सहजीकरणका लागि पनि हामीले नै पहल गर्नुपर्छ ।

त्यसका लागि के–कस्तो पहल गरिरहनुभएको छ त ?
राजदूतका रूपमा मैले त संयोजनकारी भूमिका निर्वाह गर्ने हो । मैले भारतमा रहँदा सम्बन्धित पक्षसँग आग्रह गर्ने हो । आखिरी निर्णय गर्ने त दुईवटै (नेपाल र भारत) सरकारले हो । नेपालकै कुरा गर्दा भारतप्रति हामीले सद्भाव देखाएकै हौँ । नेपाली जनताले के बिराएका थिए र ? त्यस्तो लामो अभाव र दु:ख व्यहोर्नुपर्‍यो । देश ठप्प भयो । सहज अवस्थाका नाकाबाट जान सक्नेजति मालसामान पनि नपठाएर सिर्जना भएको अभाव पूरा गर्न अब मागेजति इन्धन पठाइदिनुपर्‍यो भनेर म पहल गरिरहेको छु । मैले भनेको छु– हिजो कति परिमाण जान्थ्यो भन्ने बिर्सेर अहिले मागेजति पठाउनुपर्छ, नेपाल आयल निगमले त्यहीअनुसार समयमै माग गर्नुपर्छ । त्यसअनुसार भइरहेको पनि छ । भारतले मागेजति दिइरहेको छ । मेरो अहिले जोड नै यसमा छ । तेल मात्र होइन, ट्यांकर र ग्यास बुलेट पनि एकपटकका लागि पठाइदिनुस् भनेका छौँ । आयल निगमलाई पनि सबैतिर स्टोरेज गर्न पुग्ने गरी पहिलाभन्दा चारगुना बढी माग्न भनेका छौँ । अहिले पनि नेपालमा तेलको लाइन देखिरहेको छु, यो दु:खद छ । अहिले भारतबाट गइरहेकै छ, तर नेपालमा ग्यास र इन्धनको अभाव उत्तिकै छ । ग्यासको झन् समस्या भइरहेको छ । गएको ग्यास कहाँ हराउँछ ? त्यसको खोजी सरकारले गर्नुपर्छ ।

अहिले मागअनुसार ग्यास र तेल भारतबाट गइरहेको छ त ?
हो, अहिले हाम्रो मागअनुसारको तेल र ग्यास गइरहेको छ । तर, बढी आवश्यक छ भने त्यो परिमाण माग गर्न सक्नुपर्छ भन्ने मेरो अभिप्राय हो । पाँच महिनामा जे–जति कारणले जहाँबाट तेल र ग्यास रोकिए, त्यसको परिपूर्तिका लागि तीनगुणा मागौँ, आफूसँग नभए केही महिनालाई ट्यांक र ग्यास बुलेट पनि मागौँ भनेको छु । तर, आयल निगमले माग्नुपर्‍यो नि । तेल ग्यास भनेको प्राविधिक व्यापार हो । हामीले गरेको मागका आधारमा भारतले आपूर्ति बढाउने हो । जनताले दु:ख नपाउने हिसाबले, मुलुकले अब घाटा नहुने गरी कदम चाल्नुपर्छ । क्रान्तिकारी भाषणले मात्रै हुँदैन । कि त दुई–चार वर्षलाई हामीले पटुका कस्नुपर्‍यो, केही चाहिँदैन भनेर हिँड्नुपर्‍यो । माओले चीनमा गरेजसरी जानुपर्‍यो, होइन भने जे व्यावहारिक विकल्प हो, त्यसलाई निर्विवाद अँगाल्नुको विकल्प छैन ।

नेपाल र भारतबीच पछिल्लो असमझदारीको पछाडि कहीँकतै चीन पनि कारण बनेको त छैन ?
चीन र भारतबीच अत्यन्त ठूलो व्यापार, विश्वास र सौहार्दता छ । चीनले हामीलाई भन्दै आएको छ कि भारतसँगको सम्बन्ध प्रगाढ नभए नेपालको आर्थिक विकास सम्भव छैन । विकासका लागि सरप्लस फन्ड चीनसँगै छ र संसार चीनतिर आकर्षित भएको वेला हामी किन नहुने ? हाम्रो त ऊसित अत्यन्त न्यानो सम्बन्ध छ । तर, आपूर्तिको मामिलामा चीन व्यावहारिक हुन्छ कि हुँदैन भन्नेमा पनि हेर्नुपर्छ । भारतमा पनि नेपाल चीनतिर फर्कियो भन्नेजस्ता सतही टिप्पणी आउन थालेका छन् । मिडियामा तल्लो तहका नेताहरूको टिप्पणीको खास अर्थ छैन ।

कम्युनिस्टको बलियो उपस्थिति रहेको सरकार भएकोले भारतले शंकाको नजरले पो हेरेको हो कि ?
नेपालमा जसको सरकार आए पनि ‘भारतको विरोध गर्नु नै तिमीहरूको राष्ट्रवाद हो’ भनेर भारतीय मित्रहरूले वेला–वेलामा प्रश्न गरिरहन्छन् । हामीलाई भारतविरोधी ज्याकेट जबर्जस्ती भिडाइरहन्छन् । जब कि यो यथार्थ होइन । कुनै वेला हामीकहाँ भारतको विरोध नै राष्ट्रवाद हो भन्ने अवधारणा पनि थियो । तर, अहिले यो काल्पनिक कुरा हो भन्ने सबैले बुझेका छन् । अर्कातिर भारतमा पनि नेपालले भारतबाहेक अन्त हेर्नै हुँदैन भन्ने अर्को अतिवादी सोच छ । यसले पनि फाइदा गर्दैन । हामीले हाम्रो बाटो तय गर्नुपर्ने छ । भुटानले भारतसँग मिलेर स्टाटस परिवर्तन गरिसक्यो । भारतसँगको सन्धि परिवर्तन गरिसकेको छ । नेपालको हैसियत भुटानको भन्दा धेरै माथि हुँदाहुँदै पनि हामी कहाँ छौँ अहिले ? भुटानजस्तो देश आर्थिक रूपमा कहाँ पुग्यो ? आर्थिक समृद्धिसँगै भुटानले आफ्नो स्वतन्त्र हैसियत पनि माथि उठाएको हामीले बिर्सनुहुँदैन ।

विगतमा भन्दै आउनुभएको छ कि मोदीजीले नेपालसँग अब असमझदारी छैन भनेर घोषणा गर्नुपर्छ । त्यसपछि सम्बन्ध सुमधुर हुन्छ । यसको सान्दर्भिकता अहिले पनि छ ?
यसमा म अडिग छु अझै पनि । अहिलेको कोर्स करेक्सनको बाटो नै यही हो । यसको सान्दर्भिकता अझै छ । हामीले पनि संसद्मा जनतासमक्ष गरेका प्रतिबद्धता पूरा गर्ने वेला आएको छ । यो हाम्रो कुरा हो । हामीले वचन दिएका कुरा कार्यान्वयन गरौँ, त्यसपछि बाहिरी दुनियाँले बोल्नेछैन । मेरो व्यक्तिगत विचारमा बाहिरकालाई बोल्ने ठाउँ हामीले पो कतै दिएका छौँ कि भनेर पनि समीक्षा हुनु आवश्यक छ । संविधान बनिसकेको छ, अब जति पनि कमी–कमजोरी छन् वा आउनेछन्, जनताको मतबाट त्यसमा सुधार हुँदै जान्छ । कम्तीमा यो पद्धति बसाल्न त सफल भएका छौँ हामी । भारत यही अभ्यासमा यहाँसम्म आइपुगेको छ । जनस्तरमा हामीबीच कुनै कटुता बाँकी छैन । अब फेरि पनि जनतालाई नै तहसनहस पार्ने छुट हामीलाई छैन ।

मधेसमा फेरि के होला भन्ने अन्योल बढिरहेको छ, भारतबाट फेरि पनि नाकाबन्दी हुने सम्भावना कत्तिको देख्नुहुन्छ ?
मधेस हाम्रो विषय हो । त्यो अन्त सारेर सर्दैन । दशगजामा अवरोध गलत रहेछ भन्ने कुरा नेपाल, भारत र आन्दोलनकारी मधेसी मोर्चाका नेताले पनि बुझेको अवस्था छ । त्यसकारण म अब फेरि नाकाबन्दीको सम्भावना देख्दिनँ । राष्ट्रको अर्थतन्त्र, जनजीविका अस्तव्यस्त पारेर केही हुँदैन भन्ने सबैले बुझिसकेको मेरो अनुभव छ । जस्तो, अहिले स्थानीयस्तरमा कुरा उठ्न थालेको छ कि अब फेरि नाकाबन्दी भयो भने वीरगन्ज उजाड हुन्छ । तर, हामीले अरूलाई दोष दिएर पानीमाथिको ओभानो बन्न खोज्नुहुँदैन । म काठमाडौं गएर बारम्बार नेताहरूलाई भनिरहेको छु कि राजनीतिक व्यवस्थापनमा ढिलाइ गर्नुहुँदैन ।

भारतले अहिले मधेसको विषय मात्रै हल गर्न खोजेको हो कि चाहेको अरू पनि केही हो ?
भारत ठूलो छ । कोही धर्मनिरपेक्षता आएपछि बर्बाद भयो भनिरहेका छन् । हिन्दू राष्ट्र भए हुन्थ्यो भन्ने चाहना राख्नेहरू भारतमा थुप्रै छन् । धर्मनिरपेक्षता नभएको भए हुन्थ्यो भन्ने क्रिस्चियन समुदायको पनि आवाज मैले सुनेको छु । संविधानमा पनि यस्तो लेख्ने, संविधान भनेको संविधान हो भन्छन् उनीहरू । धर्मपरिवर्तन दण्डनीय हुने कुरामा क्रिस्चियनको चासो छ र उनीहरू यसलाई मानवअधिकारविरोधी कुरा हो भन्छन् । हामीले सनातन धर्म–संस्कृतिको जगेर्ना गर्ने भनेका छौँ । यो हाम्रो मौलिकतामा आधारित छ । हामीले चाहेका के हौँ ? कानुन बनाएर त्यो गरौँ न । कसले रोकेको छ हामीलाई ? त्यसकारण धर्मका नाममा द्वन्द्व सिर्जना गर्ने कुरा अब मान्य हुँदैन । जनता तयार छैनन् । धर्मका विषयलाई अब आकस्मिक लाभको विषय बनाउनुहुँदैन । नेपालको सांस्कृतिक शक्ति मजबुत छ । त्यसलाई कमजोर बन्न दिनुहुँदैन ।

भारतसँग सम्बन्ध नसुध्रिँदा हाम्रो जनजीवन नै प्रभावित हुँदो रहेछ । यो हाम्रो बलियो सम्बन्ध हो कि कमजोर ?
यो यथार्थ हो । यो मजबुत सम्बन्धलाई थप प्रभावकारी बनाउनुपर्छ । दुवैलाई सम्मान हुनेगरी सम्बन्ध विकसित गर्नुपर्छ । राष्ट्रिय स्वार्थका कुरामा कहीँकतै सम्झौता नगरी सुदृढ सम्बन्ध बनाउन सकिन्छ । शान्त नेपाल पनि भारतको हितमा छ । हाम्रो पनि हितमा छ । मलाई व्यक्तिगत रूपमा लागेको कुरा के हो भने प्रधानमन्त्री मोदीजी नेपालको विकासमा चासो राख्नुहुन्छ । थप सहयोग गरौँ भन्ने उहाँको चाहना छ । बीचको वातावरणले यो बिथोलिदियो । अहिले पनि समस्या छन् भने पहिचान गरौँ । कसको कारण भन्नेतिर नलागौँ । अनि, देश विकासको ‘ब्लु प्रिन्ट’ बनाऔँ । त्यसैका आधारमा डिल गरौँ । ऊर्जालगायत क्षेत्रमा सम्झौता भएका छन् । त्यसलाई कार्यान्वयन गरौँ । बजारभाउमा नेपालबाट भविष्यमा सरप्लस बिजुली किन्ने सम्झौता भारतसँग भइसकेको छ । अब ऊर्जा विकासका लागि कानुनी अवरोध कहीँ पनि छैन । पिटिए, पिडिए, सीमापार प्रसारण लाइन, पेट्रोलियम पाइपलाइनसम्बन्धी सम्झौता ठूला उपलब्धि हुन् । भुटानले भारतीय प्रस्ताव मान्दा ऊ आर्थिक रूपमा कहाँ पुग्यो ? हामी पानीमा रगत बगेको भन्छौँ, तर उपयोग गर्दैनौँ । आखिर घाटा कसलाई भइरहेको छ ?

पञ्चेश्वर परियोजनामा के प्रगति हुँदै छ ?
डिपिआर तयार भएको छ । अब हामी बसेर अन्तिम रूप दिँदै छौँ । त्यसको बैठक चाँडै बस्दै छ ।

अन्त्यमा, तपाईंलाई व्यक्तिगत प्रश्न सोध्न चाहन्छु । नेपालमा सरकार परिवर्तनको तत्कालै सम्भावना कति देख्नुहुन्छ ?
यो हाम्रा राजनीतिक दल र संसद्बाट तय हुने कुरा हो । अहिलेको सरकार मजबुत बहुमतमा छ । गठबन्धनमा समस्या आए सरकार परिवर्तन होला, अन्यथा त्यो सम्भावना म देख्दिनँ । अहिलेको सत्ता गठबन्धन मजबुत छ । मेरो आग्रह सरकार परिवर्तन मुख्य कुरा होइन, मुख्य कुरा नेपालको राष्ट्रिय हितका पक्षमा सबै पार्टी एकै ठाउँमा उभिएर एउटा ब्लु प्रिन्ट बनाउनु हो । ता कि सरकार बदलिँदैमा नेपालको एजेन्डा नबदलियोस् ।
NAYAPATRIKA DAILY, APRIL 17, 2016

2 comments:

  1. म मेरो अभिलाषा AMOUNT मिल्यो कसरी [SAMMYLOANCOMPANY@YAHOO.COM]

    मेरो नाम श्रीमती JULIEN गार्सिया छ। म TEXAS यू, एस, एक बस्न र म आज खुसी महिला हुँ? र म हाम्रो गरिब अवस्था मेरो परिवार उद्धार कुनै पनि ऋणदाता, म उहाँलाई ऋण खोज्दैछ कुनै पनि व्यक्ति उल्लेख हुनेछ भन्ने मेरो आत्म भन्नुभयो, उहाँले मलाई म र मेरो परिवारलाई आनन्द दिनुभयो, म एक ऋण को आवश्यकता थियो एस $ 250,000.00 मेरो जीवन सबै सुरु गर्न म 3 बच्चाहरु संग एकल आमा हुँ रूपमा म यो इमानदार र परमेश्वरको भय राख्ने मानिस ऋण ऋणदाता एस को $ 250,000.00 एक ऋण मलाई मदत भेटे। डलर, उहाँले तपाईं ऋण को आवश्यकता हो र तपाईं ऋण तिर्न फिर्ता हुनेछ कृपया उहाँलाई श्रीमती JULIEN गार्सिया, उहाँलाई तपाईं उल्लेख छ उसलाई भन सम्पर्क भने, देवता डर मान्ने मानिस हुनुहुन्छ। सम्पर्क श्री sammy इमेल: (sammyloancompany@yahoo.com) धन्यवाद।

    ReplyDelete
  2. TRUSTED ऋणदाता (LEXIELOANCOMPANY@YAHOO.COM)
    मेरो नाम माइकल ली इलिनोइस, संयुक्त राज्य अमेरिका को एक नागरिक हो। म, 7 फरक इन्टरनेट अन्तर्राष्ट्रिय ऋणदाता द्वारा scammed छन् तिनीहरू सबै मलाई मलाई केही उपज र कुनै सकारात्मक परिणाम राशि जो धेरै शुल्क तिर्न बनाउन पछि ऋण दिन प्रतिज्ञा। म हराएको मेरो हार्ड कमाउन पैसा र यो 23930USD को कुल थियो। म मेरो आँखा मा आँसु संग इन्टरनेट मार्फत ब्राउजिङ थियो एक दिन म पनि scammed र अन्ततः थियो एक सही ऋण कम्पनी लिङ्क भयो उहाँले तिनको ऋण पायो जहाँ मार्टिनेज LEXIE LOAN कम्पनी भनिन्छ मानिसको एक गवाही मार्फत आए, त्यसैले म निर्णय तिनीहरूलाई म 7 फरक उधारदाताहरु पाठ्यक्रम मलाई थप पीडा तर केही गरे जो द्वारा scammed गरिएको छ कसरी मेरो कथा भन्नुभयो नै ऋण कम्पनी संपर्क र त्यसपछि। म मेल द्वारा कम्पनी बताउन र सबै तिनीहरूले मलाई किनकी म आफ्नो कम्पनी मा मेरो ऋण प्राप्त हुनेछ र पनि म तिनीहरूलाई सम्पर्क को सही विकल्प छ कुनै रुन थियो भन्नुभयो। म ऋण आवेदन फारम भरिएको र मेरो अनुरोध गरिएको थियो कि सबै दीं र मेरो सबैभन्दा ठूलो आश्चर्य मेरो ऋण थप ढिलाइ बिना मलाई प्रदान र यहाँ म आज खुशी छु किनभने मार्टिनेज Lexie ऋण कम्पनी मलाई बाँच्न एउटा कारण दिनुभएको छ, त्यसैले म कि म मेरो ऋण पायो कसरी इन्टरनेटमा testifying राख्न हुनेछ मेरो आत्म गर्न भाकल गरे। Lexieloancompany@yahoo.com या पाठ +18168926958: तपाईं इमेल मार्फत यो GODSENT ऋणदाता सम्पर्क गर्न हुन्


    ReplyDelete

नेपालकी प्रथम महिला राजदुत विन्देश्वरी रहिनन्

पर्शुराम काफ्ले    (नयाँ पत्रिका दैनिकमा १८ पुस २०८१ मा प्रकाशित)  नेपालको पहिलो महिला राजदूत तथा परराष्ट्र सेवाकै पहिलो महिला अधिकृत बिन्दे...