- पर्शुराम काफ्ले , Source : www.nayapatrikadaily.com
काठमाडौं, २८ मंसिर
..............................................
नेपालबाट करिब डेढ दशकपछि नेपाल र अमेरिकाबीच उच्चस्तरीय द्धिपक्षीय औपचारिक वार्ता हुन लागेको छ । अमेरिकी विदेशमन्त्री माइक आर पोम्पियोको निमन्त्रणामा परराष्ट्रमन्त्री प्रदीपकुमार ज्ञवाली औपचारिक भ्रमणका लागि आइतवार राती प्रस्थान गर्दैछन् । एक साताका लागि अमेरिका जान लागेका परराष्ट्रमन्त्रीले ३ र ४ पुसमा उच्चस्तरीय भेटवार्ता गर्नेछन् ।
नेपालका परराष्ट्रमन्त्रीलाई अमेरिकी समकक्षीको निमन्त्रणा १६ बर्षपछि आएको हो । परराष्ट्रमन्त्रालयले आइतवार सार्वजनिक गर्ने कार्यतालिका अनुसार मन्त्री ज्ञवालीले ३ र ४ पुसमा अमेरिकी उच्च अधिकारीसँग भेटवार्ता गर्नेछन् । परराष्ट्रमन्त्री ज्ञवालीले ३ पुसमा समकक्षी माइक आर पोम्पियोसँग द्धिपक्षीय वार्ता गर्ने कार्यक्रम छ । ज्ञवालीसँगै परराष्ट्रसचिव शंकरदास बैरागी, परराष्ट्रमन्त्रालयको युरोप अमेरिका महाशाखा प्रमुख घनश्याम भण्डारीसहित अधिकारी अमेरिका जाने कार्यक्रम छ । भ्रमणदलमा वासिंटनस्थित नेपाली राजदूत डा अर्जुन कार्की सहभागी हुनेछन् ।
सन् १९४७ मा नेपाल र अमेरिकाबीच कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापित भएको थियो । बेलायतपछि नेपालले कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापना गरेको दोस्रो मुलुक अमेरिका हो । विगतमा नेपाल र अमेरिकाबीच उच्चस्तरीय भ्रमण हुने गरेपनि नेपालको घरेलु द्धन्द्धपछि रोकिएको थियो । नयाँ सरकार गठनपछि अमेरिकाले नेपाललाई प्राथमिकतामा राखेको अर्थमा ज्ञवालीको भ्रमणलाई लिइएको छ ।
ज्ञवालीले अमेरिकी अधिकारीसँग नेपालको शान्ति प्रक्रिया र विकासको प्राथमिकताबारे छलफल गर्ने परराष्ट्र अधिकारीले बताए । अमेरिकाबाट नेपालमा ७ अर्ब ४० करोड रुपियाँ प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी (एफडीआइ) आएको छ । परराष्ट्रमन्त्रालयका अनुसार युएसएडबाट नेपाललाई १३ करोड ४० लाख ६ हजार रुपियाँ विकास सहायता प्राप्त भएको छ । नेपाल र अमेरिकाबीच सन् १९५१ जनवरी २३मा अमेरिकी सहयोगसम्बन्धी पहिलो सम्झौतामा हस्ताक्षर भएको थियो । स्रोतका अनुसार दीगो विकास लक्ष्य अन्तर्गत र भुकम्पपछिको पुनर्निर्माणमा अमेरिकाले दिएको सहयोगप्रति ज्ञवालीले धन्यवाद दिँदै नेपालमा थप अमेरिकी लगानीका लागि आग्रह गर्नेछन् ।
१६ बर्षअघि देउवा अमेरिकामा, पावेल नेपालमा
तत्कालीन प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले २०५८ वैशाख २३ देखि २८ सम्म अमेरिकाको औपचारिक भ्रमण गरेका थिए । अमेरिकी सरकारको निमन्त्रणामा उनीपछि प्रधानमन्त्रीस्तरमा अमेरिकाको औपचारिक भ्रमण भएको छैन । गते अमेरिकी विदेशमन्त्री कोयिलन पावेलले डेढ दशकअघि नेपाल भ्रमण गरेका थिए । त्यसयता विदेशमन्त्री वा माथिल्लोस्तरमा अमेरिकाबाट नेपाल भ्रमण भएको छैन । उपप्रधानमन्त्री कमल थापासँग अमेरिकामा केही अघि भएको भेटवार्तामा विदेशमन्त्री जोन केरीले यही अंग्रेजी बर्षको अन्तिम (आगामी पुस)सम्म नेपाल भ्रमण गर्नसक्ने बताएका थिए । तर भ्रमण भएन ।
शेरबहादुर देउवा नेतृत्वको सरकारका पालामा २०५८ साल माघ ५ गते विदेशमन्त्री पावेल नेपाल भ्रमणमा आएका थिए । माओवादीविरुद्ध सेना परिचालित भएको त्यो बेला ‘पावेलले आतंकवादविरुद्ध अमेरिकी सहयोग रहने’ घोषणा गरेका थिए । सन् २००१ सेप्टेम्बर ११ मा अलकायदाले अमेरिकाको ट्विन टावरमा हवाई हमला गरेपछि अमेरिकाले आतंकवादविरुद्ध अभियान घोषणा गरेको थियो । दक्षिण एशियाको अफगानिस्तानमा तालिवानविरुद्ध अमेरिकामा आक्रमण चलेका बेला नेपालमा माओवादीविरुद्ध तत्कालीन सरकारले सेना परिचालन गरेको थियो । त्यही बेला भारत र पाकिस्तानको भ्रमण सकेर पावेल नेपाल भ्रमणमा आएर पावेलले माओवादीविरुद्ध सरकारको कारबाहीमा ऐक्यवद्धता जनाउँदै थप सहयोगको आश्वासन दिएका थिए । त्यसबेला पावेललाई नेपाली सैनिक हेडक्वार्टरमा गार्ड अफ अनर दिएको बिषयमा विवाद भएको थियो । उनीपछि अमेरिकाबाट नेपालमा हाइप्रोफाइल भ्रमण भएको छैन ।
तत्कालीन उपप्रधानमन्त्री एवं परराष्ट्रमन्त्री केपी शर्मा ओली तथा साहना प्रधानले अर्कै सन्दर्भमा अमेरिका जाँदा अमेरिकी तत्कालीन विदेशमन्त्री कोन्डोलिजा राइससँग भेटेका थिए । २०७३ वैशाख पहिलो साता तत्कालीन उपप्रधानमन्त्री एवं परराष्ट्रमन्त्री कमल थापाले पनि अमेरिकामा तत्कालीन विदेशमन्त्री जोन केरीसँग भेटेका थिए । थापाले सन् २०१६ मै केरीको भ्रमण हुने बताएका थिए । देउवापछि नेपालका प्रधानमन्त्री अमेरिका गएका छैनन् ।
बेलायतपछि नेपालको दोस्रो कूटनीतिक सम्बन्ध
सन् १९४७ मा नेपाल र अमेरिकाबीच कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापित भएको थियो । बेलायतपछि नेपालले कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापना गरेको दोस्रो मुलुक अमेरिका हो ।
सन् २००० मा एक साता दक्षिण एशियाली मुलुकको भ्रमणमा आएका अमेरिकी राष्ट्रपति विल क्लिन्टन नेपाल आएनन् । तर, अमेरिकी उपराष्ट्रपति स्पाइरो एग्नेउ सन् १९७० मा नेपाल भ्रमणमा आएका थिए जतिबेला अमेरिकी गुप्तचर एजेन्सी सीआइएको सहयोगमा तिब्बती खम्पाहरु नेपालको उत्तरी सीमानामा संगठित भएर चीनविरोधी गतिविधि सञ्चालन गरेका थिए । पछि, सेनाले उनीहरुलाई नियन्त्रणमा लिएर खम्पा बिद्रोह साम्य पारेको थियो ।
तत्कालीन राजा महेन्द्र दुईपटक र राजा वीरेन्द्र एकपटक अमेरिकाको राजकीय भ्रमणमा गएका थिए । त्यसपछि राष्ट्रप्रमुखस्तरमा भ्रमण भएको छैन । तत्कालीन प्रधानमन्त्री डा. तुल्सी गिरी र शेरबहादुर देउवाबाहेक नेपाली प्रधानमन्त्रीको औपचारिक अमेरिका भ्रमण भएको छैन ।
NAYAPATRIKA ONLINE
No comments:
Post a Comment